Perfectionisme loslaten: 10 tips voor meer innerlijke rust en geluk

Perfectionisme loslaten is een uitdaging waar veel managers en ondernemers mee worstelen. In onze prestatiegerichte maatschappij wordt perfectie vaak gezien als de norm. Echter, deze constante drang naar foutloosheid en het hoogst mogelijke uit jezelf te halen, kan leiden tot stress, angst en zelfs een burn-out.

Perfectionisme kan op het eerste gezicht een bewonderenswaardige eigenschap lijken. Wie wil er nu niet zijn werk foutloos afleveren en constant streven naar het hoogste niveau? Er is niks mis met een flinke dosis gedrevenheid. Echter, perfectionisme kan ook een zware last zijn die je mentale en fysieke gezondheid beïnvloedt, je prestaties belemmert en je levenskwaliteit vermindert. Jouw perfectionisme loslaten is dus geen overbodige luxe.

Het is belangrijk om te leren hoe je perfectionisme kunt loslaten om een gezonder, gelukkiger en gebalanceerd leven te leiden. In de praktijk merk ik dat perfectionisme een veel voorkomende oorzaak is van werkstress en een ongezonde werkprivé balans bij managers. Perfectionisme zit ons vaak in de weg om een echte authentieke leider te kunnen zijn. In dit artikel bespreken we de kenmerken van perfectionisme, de gevolgen ervan en bieden we tien praktische tips voor het loslaten van jouw perfectionisme.

Kenmerken van perfectionisme

Voordat we het gaan hebben over hoe je perfectionisme loslaten kunt, is het goed om eerst meer te leren over wat perfectionisme nu precies is en hoe het ontstaat. Perfectionisme gaat namelijk verder dan alleen de wens om goed of perfect werk te leveren. Het omvat een breed scala aan gedragingen en attitudes die vaak op een diepere angst zijn gebaseerd. Hier zijn enkele kenmerken van perfectionisme:

1. Extreem kritisch op zichzelf en anderen

Perfectionisten zijn vaak hun eigen grootste critici en kunnen ook anderen beoordelen volgens dezelfde strenge normen. Deze constante zelfkritiek kan leiden tot een laag zelfbeeld en gevoelens van incompetentie.

2. Onrealistisch hoge standaarden

Perfectionisten stellen doelen die bijna onmogelijk te bereiken zijn. Dit leidt vaak tot een gevoel van constante teleurstelling. Ze zijn nooit tevreden met hun prestaties, hoe goed die ook zijn. Met andere woorden, ze hebben hun lat extreem hoog liggen.

3. Uitstelgedrag

Omdat ze bang zijn om fouten te maken, kunnen perfectionisten taken uitstellen totdat ze zich ‘klaar’ voelen, wat vaak nooit gebeurt. Dit leidt tot stress en gemiste deadlines.

4. Angst voor mislukking

De angst om te falen kan zo verlammend zijn dat het hen weerhoudt om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Ze vermijden risico’s en blijven binnen hun comfortzone, wat hun groei belemmert.

5. Alles-of-niets denken

Perfectionisten zien dingen vaak in zwart-wit: iets is of perfect gedaan of helemaal mislukt; er is geen middenweg. Op zo’n manier denken kan leiden tot gevoelens van mislukking bij de minste fout.

6. Behoefte aan controle

Perfectionisten hebben vaak de neiging om alles onder controle te willen houden om zo fouten te vermijden. Dit kan leiden tot micromanagement. Maar ook kunnen er hierdoor spanningen in het team ontstaan.

Ook ik wilde mijn perfectionisme loslaten

In eerdere leidinggevende rollen was ik behoorlijk perfectionistisch, ook al had ik dat zelf op dat moment nog niet zo in de gaten. Het hoefde voor mij ook niet altijd letterlijk ‘perfect’ te zijn. Natuurlijk wist ik wel dat ik enorm gedreven, gedisciplineerd en behoorlijk veeleisend was. Ik wilde er altijd het maximale uithalen en had een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Maar ik schaarde dit meer onder mijn goede eigenschappen dan onder perfectionisme. Ik vond mezelf dus totaal niet perfectionistisch.

Pas veel later kreeg ik in de gaten dat ik door deze eigenschappen steeds meer last kreeg van stress. Ik kon er heel slecht tegen als ik (of iemand anders in mijn team) fouten gemaakt had en focuste meer en meer op dingen die niet goed gingen. Altijd had ik een oordeel klaar. Hierdoor kon ik niet meer genieten van de successen die er ook waren. Het was nooit goed genoeg. Ook kon ik er slecht tegen als mensen niet dezelfde norm hadden als ikzelf en als gevolg hiervan met een minder resultaat genoegen namen. Omdat ik vond dat ik het zelf beter kon, ging ik steeds minder delegeren. Heel arrogant als ik nu terugkijk. Bovendien helpt het niet om mensen verder te ontwikkelen.

Als ik heel eerlijk was, dan zat mijn perfectionisme me aardig in de weg. Ik kreeg het eigenlijk pas echt in de gaten toen ik me meer en meer bewust werd van mijn innerlijke criticus, ofwel mijn Gremlin zoals ik hem ook wel noem. Op dat moment realiseerde ik me dat dit niet helpend was en wilde ik mijn perfectionisme loslaten. Ik wilde niet meer elke keer onbewust meegaan met die oordelende stem en wilde weer kunnen genieten en me gelukkig voelen. Ik wilde me bevrijden van die zelfopgelegde druk die ik perfectionisme noem.

Hoe perfectionisme kan ontstaan

Perfectionisme kan ontstaan door een combinatie van opvoeding, persoonlijke ervaringen en sociale invloeden. Kinderen die opgroeien in een omgeving met hoge verwachtingen en weinig ruimte voor fouten, kunnen perfectionistische neigingen ontwikkelen. Ouders, leraren of andere belangrijke figuren die voortdurend nadruk leggen op prestaties en succes, kunnen onbewust de boodschap overbrengen dat perfectie de norm is.

Daarnaast kan perfectionisme ontstaan als een copingmechanisme op persoonlijke ervaringen zoals kritiek, afwijzing of het meemaken van mislukkingen. Als reactie hierop kan iemand proberen om controle te behouden en goedkeuring te verdienen door te streven naar foutloosheid. Sociale invloeden, zoals de druk om te voldoen aan de normen en verwachtingen van anderen of de maatschappij, kunnen ook een rol spelen.

Perfectionisme kan dus diepgeworteld zijn in de behoefte aan goedkeuring, angst voor falen en de wens om controle te behouden in een vaak onvoorspelbare wereld. Het begrijpen van deze oorzaken is de eerste stap naar het loslaten van perfectionisme en het ontwikkelen van een gezondere benadering van prestaties en zelfwaardering.

Gevolgen van perfectionisme

Hoewel perfectionisme soms tot uitstekende prestaties kan leiden, zijn de nadelen vaak veel groter. De gevolgen van perfectionisme kunnen ernstig zijn en invloed hebben op zowel je fysieke als mentale gezondheid. Hieronder volgen enkele van de belangrijkste gevolgen:

1. Chronische stress

Het constante streven naar perfectie kan leiden tot aanhoudende stress en angst. Perfectionisten maken zich voortdurend zorgen over het al dan niet voldoen aan hun eigen hoge normen.

2. Burn-out

De druk om altijd perfect te presteren kan leiden tot fysieke en mentale uitputting. Burn-out is een veelvoorkomend gevolg van perfectionisme, waarbij men zich zowel lichamelijk als geestelijk opgebrand voelt. Helaas kan ik hier zelf over meepraten. In 2017 werd er door mijn huisarts een burn-out geconstateerd, waarna ik bijna een jaar niet heb kunnen werken.

3. Verminderde productiviteit

Door uitstelgedrag en de angst om fouten te maken, kan de productiviteit juist afnemen. Perfectionisten besteden vaak te veel tijd aan details, waardoor ze minder efficiënt werken.

4. Gezondheidsproblemen

Perfectionisme kan bijdragen aan gezondheidsproblemen zoals hoofdpijn, slaapstoornissen en maagklachten. De constante stress kan een negatieve impact hebben op het immuunsysteem en het hormonale systeem.

5. Relationele spanningen

De hoge verwachtingen die perfectionisten van zichzelf en anderen hebben en daaruit voortvloeiende chronische stress, kunnen leiden tot spanningen in persoonlijke en professionele relaties. Dit kan resulteren in conflicten en eenzaamheid.

6. Verminderde Creativiteit

Angst voor fouten kan creativiteit en innovatie belemmeren. Perfectionisten durven vaak geen risico’s te nemen, waardoor hun werk minder vernieuwend is.

Perfectionisme loslaten: 10 tips

Perfectionisme loslaten bleek voor mij (en voor heel veel andere managers en ondernemers) geen overbodige luxe te zijn. Het creëert een enorm gevoel van innerlijke rust, vrijheid en (werk)geluk. Je kunt meer delegeren, krijgt hierdoor een veel gezondere werkprivé balans en leert om meer te genieten van het werk en leven. Maar je perfectionisme loslaten is wel een proces dat tijd en inspanning vergt.

Hier zijn tien tips om je op weg te helpen bij het loslaten van je perfectionisme:

1. Erken je perfectionisme

De eerste stap naar verandering is bewustwording. Erken dat je perfectionistische neigingen hebt en dat ze je welzijn beïnvloeden. Dit bewustzijn is cruciaal voor het beginnen van het veranderingsproces.

Maak bijvoorbeeld een lijst van situaties waarin je perfectionisme de overhand heeft. Dit kan je helpen om patronen te herkennen en bewust te worden van de momenten waarop je perfectionisme opspeelt.

Zoals ik hierboven al beschreef heeft het mij persoonlijk geholpen om vaker bewust te zijn van de stem van mijn innerlijke criticus.

2. Stel realistische doelen

Leer om doelen te stellen die haalbaar zijn en je vooruitgang meten in kleine, beheersbare stappen. Realistische doelen helpen je om je succes te vieren en motiveren je om door te gaan.

Begin met het opsplitsen van grote taken in kleinere, hanteerbare stukken. Dit maakt het makkelijker om voortgang te boeken en voorkomt dat je overweldigd raakt door de omvang van een project.

3. Omarm falen als een leermoment

Zie fouten niet als mislukkingen, maar als kansen om te leren en te groeien. Elk mislukt project of fout kan waardevolle lessen bieden voor de toekomst.

Probeer jezelf eraan te herinneren dat elke fout een stap is op weg naar succes. Reflecteer op wat je hebt geleerd van een mislukking en hoe je die kennis in de toekomst kunt toepassen.

4. Focus op het proces, niet op het resultaat

Richt je aandacht op het plezier en de voldoening die je haalt uit het werken aan een taak, in plaats van alleen op het eindresultaat. Dit helpt je om meer van je werk te genieten en minder stress te ervaren.

Sta stil bij de kleine successen en vooruitgangen die je maakt tijdens het proces. Dit kan je helpen om meer waardering te krijgen voor de reis, in plaats van alleen de bestemming.

5. Leer meer los te laten

Oefen in het delegeren van taken en vertrouw erop dat anderen het werk ook goed kunnen doen. Het loslaten van controle kan angstaanjagend zijn, maar het is een belangrijke stap in het verminderen van perfectionisme.

Begin met het delegeren van eenvoudige taken en werk geleidelijk naar meer complexe verantwoordelijkheden. Dit helpt je om stap voor stap vertrouwen op te bouwen in de capaciteiten van anderen.

6. Oefen zelfcompassie

Behandel jezelf met dezelfde vriendelijkheid en begrip als je een goede vriend zou behandelen. Zelfcompassie helpt je om mild te zijn voor jezelf bij tegenslagen en fouten.

Gebruik positieve affirmaties en herinner jezelf eraan dat niemand perfect is. Bijvoorbeeld: “Ik doe mijn best en dat is genoeg” of “Fouten maken is menselijk en biedt een kans om te leren.”

7. Stel grenzen

Wees niet bang om nee te zeggen tegen extra verantwoordelijkheden die je overbelasten. Door je grenzen te bewaken, zorg je voor een betere balans tussen werk en privéleven.

Maak een lijst van je prioriteiten en bepaal welke taken echt noodzakelijk zijn. Dit helpt je om beter te bepalen waar je “nee” tegen kunt zeggen zonder je schuldig te voelen.

8. Neem regelmatig pauzes

Zorg ervoor dat je tijd neemt om te ontspannen en op te laden, zodat je niet uitgeput raakt. Regelmatige pauzes verbeteren niet alleen je productiviteit en welzijn, maar zorgen er ook voor dat je minder in je hoofd zit. Jouw Gremlin krijgt dan minder ruimte om te streng te zijn naar je.

Plan dagelijkse korte pauzes en langere rustperiodes in je agenda. Gebruik deze tijd om iets te doen wat je ontspannend vindt, zoals een korte wandeling, meditatie, ademhalingoefening of gewoon even niets doen.

9. Zoek ondersteuning

Praat met vrienden, familie of een coach over je perfectionistische neigingen en vraag om hun steun. Ondersteuning van anderen kan je helpen om nieuwe perspectieven te krijgen en je minder alleen te voelen. Zo wordt je perfectionisme loslaten nog leuk ook!

10. Oefen mindfulness

Mindfulness oefeningen of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om je bewust te worden van je gedachten en gevoelens, en om meer in het moment te leven. Dit helpt je om minder reactief te zijn op perfectionistische gedachten. Dagelijkse enkele minuten is al voldoende om een verschil te ervaren.

Perfectionisme loslaten lukt niet vanzelf

Je perfectionisme loslaten is een uitdagende reis die niet van de ene op de andere dag zal gebeuren. Het vergt tijd, geduld en consistentie. Begin met kleine stappen en wees mild voor jezelf als je terugvalt in oude gewoonten. Onthoud dat perfectie een illusie is (en bovendien erg saai) en dat het oké is om menselijk en feilbaar te zijn.

Ook de training Authentiek Leiderschap kan jou helpen om je perfectionisme los te laten. Want hoe authentieker je bent als manager of ondernemer, hoe minder jij gebruik hoeft te maken van perfectionisme als jouw copingmechanisme. Authentiek Leiderschap en persoonlijk welzijn gaan hand in hand.

Wil jij jouw perfectionisme loslaten? En wil je meer vervulling en vrijheid ervaren en een gebalanceerd en betekenisvol leven? Wij staan klaar om je te ondersteunen op deze reis naar zelfontwikkeling en innerlijke rust.

Plan hier een vrijblijvend kennismakingsgesprek in als je meer wilt weten hoe wij je kunnen helpen bij het loslaten van perfectionisme en het ontwikkelen van een authentieke en gezonde leiderschapsstijl.

Je kunt je ook gratis inschrijven voor de masterclass die binnenkort gegeven wordt.

Perfectionisme loslaten is niet eenvoudig, maar met de juiste ondersteuning en tools kun je zeker een zingevend en vreugdevol leven leiden.